SAMSKRITAM (SAMSKRITA BHARATI) PARICHAYA

● PARICHAYA BOOK - 1          ● PARICHAYA BOOK - 2          ● PARICHAYA BOOK - 3
● PARICHAYA BOOK - 4          ● PARICHAYA BOOK - 5          ● PARICHAYA BOOK - 6
● PARICHAYA BOOK - 7          ● PARICHAYA BOOK - 8          ● PARICHAYA BOOK - 9
● PARICHAYA BOOK - 10       ● PARICHAYA BOOK - 11        ● PARICHAYA BOOK - 12
 

---

---

Book - 1 (प्रथमः पाठ:)

कार्याणां कर्मणा पारं यो गच्छति स बुद्धिमान्‌ । - रामायणम्‌

He who achieves his end with effort, is indeed wise.

पदविभागः

कार्याणाम्, कर्मणा, पारम्, यः, गच्छति, सः,  बुद्धिमान्

यः कार्याणां कर्मणा पारं यो गच्छति सः बुद्धिमान् । (रामायणम्)

यः प्रयत्नेन स्वलक्ष्यं पूर्णतया साधयति सः पण्डितः। केवलं लक्ष्यं प्रति कार्यं कृत्वा बुद्धिमान् न योग्यं भवति किन्तु तस्य पूर्णतया साधनेन मनुष्यः बुद्धिमान् भवति।

He who by efforts achieves his goal to the fullest extent is wise. Just working towards the goal does not qualify a wise man but accomplishing it to the fullest extent makes a man wise.

प्रश्न - कः बुद्धिमान् ?

उत्तरम् - यः प्रयत्नेन तस्य लक्ष्याणि पूर्णतया प्राप्नोति स: बुद्धिमान् ।

---

शुभं भूयात्‌ | (Good Luck)

१. भाषाभ्यासः

पुनःस्मरणम्‌ (Recapitulation)

Before proceeding to the next level let us recapitulate the important points from the books that you have studied in Pravesha.

In the first level you were taught verbal forms in the present, future and past tenses and also imperative mood (लोट्‌).
i. वर्तमाने –
बालः शालां गच्छति | - The boy goes to school.
त्वं गृहं गच्छसि | - You (singular) go home.
अहं ग्रामं गच्छामि | - I go to the village.

ii. भविष्यति –
छात्रः मन्दिरं गमिष्यति | - The boy will go to the temple.
त्वम् आपणं गमिष्यसि । - You will go to the shop.
अहम् उद्यानं गमिष्यामि । - I will go to the park.

iii. भूते –
सेवकः नदीम् अगच्छत् | - The servant went to the river.
त्वं काशीम् अगच्छः | - You went to Kasi.
अहं वनम् अगच्छम् | - I went to the forest.

Note: Instead of the past tense forms (लड्लकाररूपाणि ) you may use गतवान् (ए.व.), गतवन्तौ (fi ar. ), गतवन्तः (ब.व.) in masculine gender and गतवती (ए.व.) गतवत्यो (द्विव,) गतवत्यः (ब.व.) in feminine gender.

iv. प्रार्थनादिषु –
सः गृहं गच्छतु | - He may go home/Let him go home.
त्वं वाटिकां गच्छ - You go to the grove.
अहं प्रकोष्ठं गच्छानि ? - May I go to the room ?

I.   The forms of verbs in the three persons and numbers are as in the table below -

	वर्तमाने	भविष्यत्काले
	ए.व       द्विव.      ब.व.	ए.व                   द्विव.                  ब.व.
प्र.पु.	पठति    पठतः    पठन्ति	पठिष्यति            पठिष्यतः            पठिष्यन्ति
म.पु.	पठसि    पठथः    पठथ	पठिष्यसि           पठिष्यथः           पठिष्यथ
उ.पु	पठामि   पठाबः   पठामः	पठिष्यामि          पठिष्यावः           पठिष्यामः

	भूते	प्रार्थनादिषु
	ए.व       द्विव.      ब.व.	ए.व                   द्विव.                  ब.व.
प्र.पु.	अपठत्‌ अपठताम्‌ अपठन्‌	पठतु/पठतात्‌     पठताम्‌              पठन्तु
म.पु.	अपठः अपठतम्‌ अपठत	पठ/पठतात्‌        पठतम्‌               पठत
उ.पु	अपठम्‌ अपठाव अपठाम	पठानि               पठाव                पठाम

      All the above conjugations are of parasmaipada.

       In Atmanepada verbal forms are as follows.